Guud mar yar oo ku saabsan madaxwaynihii hore ee dlka maraykanka Abraham Lincoln

 


Waxaan jeclaan lahayn inaan ka si Kooban u dulmarno waxyarna aan kataabano , mid kamid ah madaxweynayaasha Mareykanka  oo ay runtii ahayd inay kafaalooto Cid kale oo iiga aqoon roon, maxaa yeelay maaha in laga eego shaqsiyad misankankan leh  kaliya dhanka  maaraynta mas'uuliyadda madaxtinimada balse waxay qaadataa nooc gaar ah oo shaqsiyeed.  Mid ka mid ah waxyaabaha gaarka ah iyo kuwa waaweyn ee ku saabsan nidaamka dowladda ee Mareykanka waa fikradda hoggaanka muwaadinka.  Tani waa fikradda muwaadin caadi ah oo kor u u socda oo noqday madaxweyne in muddo ah ka dibna ku soo noqda noloshiisii cadiga ahayd


Waxaa dhaba inay badanyihiin marka laeego tirada ragga qabtay maamulka aqalka cad,  balse in yar ayaa lagu xasuustaa guulaha ay gaareen iyo hoggaankooda lagana dareemay isbedel dalka weligiis.  Mid ka mid ah madaxweynayaashan runtii waa weyn wuxuu ahaa Abraham Lincoln.  Waxay u badan tahay in ka badan madaxweyne kasta, Lincoln wuxuu ku qasbanaaday inuu wax ka qabto dagaal sokeeye .  Tani waxay ahayd muran ka dhex dhici kara dalka kala badh isla markaana bilaabi kara burburin taas oo sababi karta u kala goyn dowlado madax-bannaan oo daciif ah halkii ay ka ahaan lahaayeen qaran awood leh oo aan u naqaano sidii Ameerikada maanta.


 hoggaanka Lincoln, ballanqaadkiisii qiyamka iyo fiberkiisa adag ee akhlaaqda ah ee u suurta gelisay Mareykanka inuu maro wadadaas dagaalkaas ka dibna uu bilaabo geedi socodka bogsashada ee ugu dambeyntii horseedi doona umadda dib ugu noqo midnimada mar labaad.  Muddada adeegga ee Lincoln laga soo bilaabo 1860 ilaa dhimashadiisu ay ahayd mid ka mid ah loollan weyn.  Haddii uu kaliya lahaa dhibaatada la tacaalida isku dayga koonfurta si uu uga guuleysto midowga iyo awooda uu u leeyahay inuu ku sii hayo goboladaas oo qayb ka ah dhulka qaran ee Mareykanka, waxaa lagu amaanayaa inuu yahay nin Mareykan ah oo weyn runtii.


Mid ka mid ah qaababka hoggaanka yar ee la yaqaan ee Lincoln uu u adeegsan jiray faa'iidadiisa hay'adda madaxweynenimadiisa ayaa ahayd magacaabistiisa shakhsiyaad qaran oo karti leh oo ka soo horjeedda xisbiyada siyaasadeed inay qayb ka noqdaan golaha wasiirada.  Lincoln wuxuu dareemay inuu u baahan yahay inuu la-taliyayaal dhow ka helo aragtida ka soo horjeedda si uu uga ilaaliyo in madaxtinimadiisa laga dhigo dadka Mareykanka iyo hal dhinac.  Markii la isugu keenay xubnaha “ mucaaradka daacadda ah ” goobtiisa gudaha ee lagu kalsoon yahay, Lincoln wuxuu had iyo jeer ka warqabaa labada dhinac ee arin kasta oo ka dhigtay inuu noqdo hogaamiye xoog leh.


Laakiin taasi xitaa ma ahan guushiisa ugu weyn ama midka aan ugu xasuusano isaga.  Mucaaradkiisa geesinimada leh iyo is-beddelka addoonsiga ayaa shaki la'aan ah inuu ku biiriyay ugu weyn taariikhda Mareykanka iyo sidoo kale taariikhda adduunka .  Markuu diyaar u ahaa inuu wax walba safka geliyo si uu u joojiyo dembigan bulsheed ee foosha xun, Lincoln wuxuu istaagay,  fikirka caanka ah ee waqtiga ka soo horjeedda adoonsiga wuxxuna sameeyay xaalado badan oo uu ku noqon karo qofkii ugu horeeyay ee addoonsiga  soo afjara.


Ma ahayn dadaal ku yimid kharash la'aan.  Dagaalkii sokeeye wuxuu ka mid ahaa dhiiggii ugu qaalisanaa uguna qaalisanaa taariikhda umadda haddii aan sabab kale oo aan ahayn khasaaraha oo dhan; labada dhinacba waxay ahaayeen khasaare soo gaadhay Mareykanka.  Waxay ku qaadan laheyd tobanaan sano in la afjaro weerarada dagaalkaas foosha xun.  Khilaafaadka u dhexeeya waqooyiga iyo koonfurta ayaa sii socday tobanaan sano welina waa qayb ka mid ah shaqsiyadeena qaran ee dalkan.


Laakiin natiijadii ugu dambaysay waxay ahayd waxa Lincoln doonayay inuu noqdo dhaxalkiisa.  Markii la soo saaray Baaqa Xorriyadda si loo joojiyo addoonsiga si kama danbays ah, Lincoln wuxuu raacay tan iyo markii la gudbay 13-kii, Wax ka beddelka 14-aad iyo 15-aad oo si joogto ah u sameeyay xorriyadda si adag loola diriray oo lagu guuleystay Dagaalkii Sokeeye.


Xoriyadda lagu guuleystay dad badan oo Mareykan madow ah oo dagaalkaas ku jiray ayaa si joogto ah u  xusuusta Abraham Lincoln oo ka mid ah madaxweynayaasha aadka ugu weyn qalbiga iyo maskaxda dhammaan dadka Mareykanka ah.  La yaab yar ayaa taallada lagu sharfayo suuqa weyn ee Washington waa mid ka mid ah meelaha ugu caansan dalka iyo mid kumanaan kun ay sanad walba u soo baxaan si ay ixtiraam ugu muujiyaan madaxweynaha taasi waxay xorriyadda iyo madaxbanaanida ka dhigtay mid dhab ah oo ay usiman yihiin dhammaan dadka Mareykanka ah, oo aan ahayn wax yar.  Kani waa mid ka mid ah hoggaamiyeyaasha ugu waaweyn taariikhda waddankan weyn.