Dhoodaan gabayadiisa | ha midowdo
waan gabyaa wayn. Marka loo eego bahda hal abuurka, Dhoodaan wuxuu qoray 38 gabay oo ka hadlaya mowduucyo kala duwan sida dagaalka, abaarta, jacaylka, dhaqanka, taariikhda iyo siyaasada ². Gabayadiisa qaarkood waxaa laga heli karaa khadka tooska ah ¹, halkaas oo aad ka aqrin karto gabayadiisa. Waxaa sidoo kale lagu yaqaanay dhaleeceyntiisa nidaamka Siad Barre iyo taageeradiisa gobanima doonkii Somaali Galbeed ². Wuxuu ahaa gabayaa aad u saameyn badan oo hal abuur leh oo misaan weyn ku lahaa luqadda Soomaaliyeed iyo fahamka gabayada ³.
Waa kuwan dhawr gabay oo qaryaanku tiriyay oo aad u macaan:
Gabaygii Ha midowdo
Muslinnimo kolkuu soo dejay, ee Muxamed soo saaray(scw)
Ee magaca aan sheeganiyo, midabka noo yeelay
Ee uu madow nooga dhigay, amase maariinka
Ee uu mabada'a noogu xidhay, muuminnimo khaas ah
Wallee inuusan meeqaan xille iyo, meel xun noo dirine
Ma maroorto suu nala damcay, ee way macaan tahaye
Mana moogan tuu mudan yahee, mahadnaq weeyaane
Isagaa Macbuudkii ah oon, magan galaynaaye
Mana jiro wax kale oo maslaa, muran la'aantiiye
Rabbigay mid weeye ee, kuwii shan u malaynaayey
Kol haddaanay taanadii maqlayn, Muxamed noo sheegay(scw)
Muraad kama galayno ee, sidaa ha iska moodeene
Intaana gabaygii aan maaganaa, kaliya ma ahayne
Maansada marxaladii labaad, waan idiin marine
Qofkii helaya maan fiicanee, madax fayow haysa
Run la miidhay dhagihiisa, waa inaan ku miisaaye
Mudadii gumaysigu hantiyey, maamulkii dunida
Margiyada dad lago soo xidhoo, wada mareegaysan
Oo laga mulkiyey baa badnaa, waxay muhiibeene
Soomaalidase dhiig-miiradkii, kama macaashayne
Miskiin liita nagamaysan dhigan, oo midiidin ahe
Mulbis dhaqankayaga maysan badin, amase maydhaane
Mayalkaan u haynay iyo wax badan, maalin dirireede
Muruq baan ku difaaci jiray iyo, xoog mataano ahe
Inkastooy madaafiic wateen, mooto iyo saanad
Falaadh baan mariidka u daray, iyo maylinkii warane
Maarene baryaan ula tagniyo, waliba maadhiine
Milleteri gumaysi ah kolkaan, aragno muuqiisa
Dhaaxaay madluun iyo noqdeen, mayd la sii wado e
Soomaalina macnaa lagu yaqaan, meel ay joogtaba e
Oo waa hiddaha noo macaan, malab sidiisiiye
Mar kastana ma moogaano ee, waa naga dhex muuqdaaye
Wax ka mid ah annagu waa mamnuuc, inaan dad maagnaaye
Waliba kii marooraan nidhaa, maandhow naga daaye
Durba gawrac kuma miijinno, ee waw miyirinaaye
Qoladaan maslaxadaa tusno, een maaro uga weyno
Annagoo hadday muruq is bidi, kaga mildhaawaynin
Murugtaye dharbaaxaan indhaha, kaga malaasnaaye
Magligaan u haynaan wadnaha, kaga mudaynaaye
Midigtaanu ugu dhiibi kaa, mawd hadduu rabaye
Sidaan qeyrkiiba u madhin jirraa, loo makalayaaye
Mililkiisa goortuu arkuu, mood na dhahayaaye
Mabdi'ii dadkeenii hore iyo, marinkuu noo jeexay
Maqalnay oo sidaasaan ahayn, moogadii hore e
Maskaxdiyo ogow geesinimo, maankii lagu beerye
Ilaahii makriga soo dajaa, maydhi kara taase
Haddii nala mahoobiyahayoon, madaqsi diidayno
Mudacnay ee gartii aan lahayn, kii na marin waayey
Mardabo iyo qalooc iyo hadduu, muran lasoo joogo
Malkadaan ka dhiidhiyi jiray, buu milaygu joogaaye
Magaceenu Soomaaliyeey, wuu murtudayaaye
Waa in loo miciinaa hadduu, muusanoow yahaye
Kuwii mooradeenii degayee, dhacayey maalkeena
Waxaynu saaka uga maagannaa, waa macno la'aane
Malaxdaa bislaatay iyo haddaan, maasha sari weyno
Minjaheena saasuu dhidhkii, ugu maleegnaane
Naftu inay maqnaatiyo, inay mahad ku noolaato
Maaweelis weeyaan haddii, mid u dhexeeyaaye
Sayid Maxamed maansadii ku mari, waanad maqasheene
Murti kale haddaad fiirisaan, waxan ku maahmaahnay
Warankaagu ruuxuusan mudin, weedh la marin waaye
Midowgii Soofiyeeti iyo hubkii, Moosko laga keenay
Muqdishana kasoo degi jiray, oo mudhuxsan baa yaalle
Micnihiisa nimankaa bartay ee, kala madhow heedhe
Miinshaar wax goysiyo, haddaad miige wadataane
Dagaalkaa miskaha soo duwee, macasha noo dhiibtay
Mintid kaliya lama doonayee sii malmala kow dheh
Marsada uu cadaawuhu dego, ee lagu malaynaayo
Ilaalada ku meermeeriyoo, ha iska miriqshaanto
Shanqadhooda goortii mugdi ah, maala dhagihiina
Maalintiina muuq iyo bidhaan, milicsadoo eegta
Mutux yuu ahaan kiinuye, waa inaad magoogtaane
Ragna maqaalufaa toosisee, mihindis foolaada
Ismaan raaca towfiiqdu, waa lagama maarmaane
Miidaanka goortaad heshaan, midig u liishaama
Miisaan dabkiina u rida oo, waliba moogaysta
Mar kastaba dhufayskay galaan, meylal kor u dhaafa
Dharaartii midhaysiga ku dila, mira habaynkiina
Xaqeena oo markhaati raggii, maydhaxda u gooyey
Malabkuu bartaye waa inay, dacar magawstaaye
Masiibo waa inay kala kulmaan, malafsigeeniiye
Waa inaan muudsada nidhaa, mur iyo waabeeye
Haddaan maanta Soomaliyey, ceebta laga maydhan
Nafta aynu maradhaadhin ee, madhax la doonayno
Musaraar-dilaac bay u dhiman, ciilna way mudane
Magawdaye haddaan Eebahay, naga madoobaynin
Libtiyo maadu Soomaaliyey, waa inoo madale
Inaga ma aha fulay maarsadoo, dib u majiirtaaye
Makhribkii inoo weerar iyo, mawjad kicis weeye
Saqda maax gudoodiga dhulkaan, mee is nidhi weeye
Intaan milicdu soo bixin dhaqsaba, gaadh madada weeye
Ku madkeeya shiil iyo maddane, oo marmari weeye
Maaleeye dhiig kaga quboo, goo minjaha weeye
Mid ka fiiga daayoo inaan, murugsanaa weeye
Miciyaha inaan kaga ridnaa, qool midi leh weeye
Mas yidhi liq Biciidkaa sidii, ha u maragado weeye
Goroyadu murriyadday cuntay, ooy soo mantagi weeye
Musuqiyo waxay maasuqeen, ooy mag dhabi weeye
Maatidana guushaad hesheen, ugu madiix weeye
Oo ha midowdo Soomaalidii, kala maqnayd weeye
Source:
(1) Dhoodaan - Wikipedia
(2) Doollo - dhoodaan.com. http://dhoodaan.com/. (3) ABDULLAHI MA'ALIM DHODAAN: The Legendary and Cognizant Somali Poet .... https://wardheernews.com/abdullahi-maalim-dhodaan-the-legendary-and-cognizant-somali-poet-part-i/.