Sultan Qutz....Hogaankii muslimiinta ee Tataarka jabiyay

 

Sultan Qutz....Hogaankii muslimiinta ee Tataarka jabiyay 


wuxuu ahaa hogaamiye dagaal, Islamarkaana kamid ahaa dawladii Mamaaliikta ee Masar ka talin jirtay, Mongols ayaa qabtay ka dib dhicitaankii boqortooyadii Khwarizm ( Khwarazmian). Ka dib waxaa loo wareejiyay Dimishiq, Syria, ka hor inta aan laga iibin ganacsade adoomada ka baayac mushyari jiray oo udhashay Masar una soo gudbin magaalada Qaahira.




Boqortooyadii Khwarizm ee uu ka dhashay hogaamiyahan waxaa katalin jiray qoys -ka uu Sultan Qutz ka tirsanaa. Boqortooyadan ayaa maamuli jirtay Qaybo badan oo ka mid ah Bartamaha Aasiya, Afgaanistaan iyo Iiraan intii u dhaxeysay sanadihii 1077-1231. Waxay ahayd boqortooyo muslim ah oo Faarisiya, islamarkaana uu aasaasay Taliye Anoush Taghin Garchai. Ayaa ka mid ahaa addoonsiga Seljuks of Sultans ka hor inta aan loo magacaabin gudoomiyaha Khwarizm.





Asal ahaan


Sayfu diin qudz ayaa ku koray qoys boqortooyo ah oo ku ka talin jiray boqortooyada Khwarizm Shah ee Persia. Si kastaba ha noqotee, taariikhda saxda ah ee uu  dhashay lama diiwaangelin, laakiin taariikhda ugu dhow ee lagu qiyaaso waxay ahayd 628 hijri, oo ku beegan 1231 miilaadi. Waxaa la afduubtay ka dib burburkii boqortooyadii al khawaarzim ee tataarku jabiyay, isaga iyo koox caruur ah ayaa loosoo safriyay magaalda Dimishiq isagoo adoon ahaan loosoo qaatay .



Intii uu ku sugnaa magaalada dimishiq ee adoonsiga uu ku jiray,

Wuxuu bartay luqadda Carabiga iyo aasaaska mabaadiida islaamka, xifdiga Qur'aanka. taajirkii iibsaday qudz ma qancinin dadaalkiisu, sidaa darteed wuxuu saluugay qutz wuxuuna ka iibiyey nin kale oo ganacsade ah، iibkaas ayaa noqday wadadii uu u maray hogaamiyuhu nolosha siyaasadeed iyo jihaadkii ka dhanka ahaa gaalada.


Macluumaadka ku saabsan Saif Al-Din qudz


Waxyaabaha ugu muhiimsan ee lagu xasuusto sayfu diin qutz:


Magaciisa: wuxuu ahayd naanaysta uu Suldaanku qaatay malikul mudafar (الملك المظفر) Saifuddin qutztz.




Sifooyinkiisa: Taariikhyahanadu waxay sheegaan in Sultan Qutz uu ahaa halyey geesi ah oo dabeecad wanaag leh, Wuxuu ahaa halyey geesi ah, sooma jeeste adag, si wanaagsan loo maareeyay, kuna soo noqoshada diinta, Islaamka iyo wanaagga ”.






Xaaskiisa: Sultan Qutz xaaskiisa waxaa lagu magacaaabi jiray (Jalnar Habib Al-Ramman), waxayna caan ku ahayd hal ku dhageedii “ waa islaamaah( وا إسلاماه) ”, taas oo ahayd kalmadii ugu dambeysay ee ay ku dhawaaqdo ka hor inta aanay ku shahiidin Dagaalkii caynu Jalut ee tataarka lagu jabiyay.





Guulihii uu soo hooyay


Suldaan qutz waxuu hayay jagada  ku-xigeenka Sultanka dawladii mamaaliikta ee ka talin jirtay xiligaas dalka masar muddo labaatan sano ah, waxuuna ahaa tiirka ugu weyn ee awoodda iyo maskaxda maamulkii Masar ku taagnaa. wuxuu door muhiim ah ka qaatay dagaaladii lagaga adkaaday kiristanka ee ka dhacay Masar. Laakiin guushiisii ugu caansanayd ee militari waa jabkii uu ku dhigay Mangolian-kii (tataarkii) Dagaalkii caynu jaaluut, dhacdadan ayaa furtay bog hor leh oo wax kabadalay taariikhda aduunka,   dagaalkan ayaa ka galay baal dahaba taariikhda islaamka, maadaama uu noqday cashirkii koobaad ee loo dhigay manaxaankii tataarka, dhirbaaxadan ayaa jabisay qabkii iyo islawaynidii ay ku jireen .


Dhimashadiisa




Inkastoo lasoowaarido riwaayado kala duwan marka laga hadlayo geerada hoogaamiyahan sababo kala duwanna fooda loo saaro shirqoolkii lagu qaarajiyay, waxaan kasoo qaadanaynaa labada aragtiyood ee ugu war galsan. sultan sayfu-diin qutz ayaa la soo guuriyaa in la diley xilli uu ku soo laabtay Qaahira ka dib markii uu safar ugaadhsiya ugu baxay magaalada Saalihiya ee dalka Masar.

Taariikhyahanada muslimiintu waxay wariyaan in ninka lagu magacaabo beebaris uu gacan ku lahaa dilkiisa, waxay ilahani tibaaxayaan in ujeedada uu kalahaa shirqoolka dilkiisa ay ahayd u aargudka saaxiibkii oo la dilay, islamarkaana ahaa taliyaha boqortooyadii mamaaliik-ta, Faarisu-diin, oo ahaa hogaankii ciidamada badda.

Xogo-taariikheedyo kale ayaa sheegaya in beebaris uu dilay kadib karkii uu qutz u magacaabay Aladdin bin Badruddin, Amiirka magaalada Mosul beebaris badalkiisa, xilkaas oo markii hore uu u balan qaaday beebaris ka hor Dagaalkii caynu Jalut.

Sultan qutz ayaa markii hore lagu aasay magaalada Qusayr, ka dib maydkiisii waxaa loo wareejiyay Qaahira, ka dib markii Peppers uu ku soo noqday Qaahira, kaas oo lagu qurxiyay inuu u dabaaldego guushii Mongoli, iyo beebaris ayaa noqday suldaan cusub, Wuxuu si dhakhso leh ugu guuleystey kalsoonida shacabka ka dib markii uu meesha kasaaray gabi ahaanba canshuurahii uu soo rogtay sultanka geeriyooday ee ee sayfu diin qutz.

 Waxaa intaa ku eg maqaalkii koobnaa ee aan ku guud maraynay taariikhda geesigii u gurmaday umada iyo diinta islaamka, maaha taariikhda iyo guulaha hogaamiyahan mid qormo iyo labo toona lagusoo koobi karo, laakiin waa xidhmo kuugu filan inaad fahan kooban kaqaadato shaqsiyadan qaaliga ah.