Geography
Soomaaliya waa waddan ku yaal geeska Afrika, oo ay xuduud la leedahay Itoobiya dhinaca galbeed, Jabuuti dhanka waqooyi-galbeed, Gacanka Aden ee waqooyiga, Badweynta Hindiya dhanka bari, iyo Kenya dhanka koonfur-galbeed. Magaalada caasimada ah waa Muqdisho.
Baaxada dhulka
Waxay leedahay dhul qiyaastii ah 637,657 km 2 ( 246,201 sq mi ).
Dadwaynaha
Soo maaliya waxaa ku nool dad gaaraya 17 milyan ¹.
Caasimada
Magaalada caasimada ah iyo magaalada ugu weyn waa Muqdisho, oo ku taal xeebta Badweynta Hindiya ¹ ².
Luqada rasmiga ah ee dalka
luqadaha rasmiga ahna waa afka Soomaaliga iyo Carabiga.
Diinta dalka soomaaliya
Islaamku waa diinta ugu badan, iyadoo in kabadan 99% dadku ay yihiin Muslimiin.
Soomaaliya waxay la kulantay xasillooni darro siyaasadeed iyo rabshado dhowr iyo toban sano ah, iyada oo khilaafaadka socda ee u dhexeeya kooxo kala duwan iyo jiritaanka kooxaha xagjirka ah sida Al-Shabaab. Wadanku wuxuu kaloo la kulmay dhibaatooyin bini'aadanimo oo muhiim ah, oo ay ku jiraan abaaraha, iyo barakac dad aad u tiro badan.
Dhaqanka iyo suugaanta soomaaliya
In kasta oo caqabadahaas jiraan, Soomaaliya waxay leedahay dhaxal dhaqameed hodan ah, oo ay door muhiim ah ka qaadatay suugaanta, muusikada, iyo farshaxanka.
Dhaqaalaha dalka soomaaliya
Dalku wuxuu kaloo leeyahay dhaqaale kaladuwan, iyadoo beeraha, kalluumeysiga, iyo xoolaha ay yihiin waaxyo muhiim ah, iyo sidoo kale warshado sii kordhaya sida isgaarsiinta iyo xawaaladaha.
Taariikhdii hore ee Soomaaliya
Soomaaliya waxay leedahay taariikh dheer oo adag, oo leh caddeyn ku saabsan dhaqanka aadanaha ee soo bilaabatay ilaa xilligii Paleolithic. Qarniyo badan, boqortooyooyin iyo quwado kala duwan ayaa ka kacay gobolka, oo ay ku jiraan Boqortooyadii Aksumite, Ajuran Sultanate, iyo Sultanate of Adal.
xilligii gumeysiga
Dabayaaqadii qarnigii 19aad, awoodaha yurub, oo ay kujiraan Ingiriiska, Talyaaniga, iyo Faransiiska, waxay bilaabeen inay aasaasaan gumeysi ka dhan ah gobolka. Soomaaliya waxaa loo qaybiyay dhowr gumeysi, iyadoo qaybta waqooyiga ee dalka ay hoos imaaneysay gacanta Ingiriiska, halka koonfurta ay maamulayeen Talyaaniga.
Madax banaanidii Soomaaliya
Dagaalkii Labaad ee Adduunka ka dib, Soomaaliya waxay bilaabatay inay u dhaqaaqdo dhanka madax-bannaanida. Sanadkii 1960, Somaliland British iyo Soomaalida Talyaani waxay ku go'aansadeen sameynta Jamhuuriyadda madaxbanaan ee Soomaaliya. Dhowr sano ka dib, afgambi militari oo uu hogaaminayo General Mohamed Siad Barre ayaa afgembiyay dowladdii la soo doortay waxayna dhiseen nidaam hantiwadaag ah.
Taliskii Dawladdii milatariga
Intii lagu jiray xukunkii Barre, Soomaaliya waxay la kulantay koboc dhaqaale iyo cadaadis siyaasadeed labadaba. Dabayaaqadii 1980-yadii, mucaaradka ka soo horjeeday dowladda ayaa koray, dagaal sokeeye ayaa qarxay 1991 ka dib markii Barre laga tuuray xukunka.
Burburkii Soomaaliya ka dib
Tan iyo markaas, Soomaaliya waxaa ku dhacay khilaaf socda, iyadoo kooxo kala duwan oo ku dagaallamaya xakameynta qaybo kala duwan oo dalka ah. Xaaladda waxaa ku biiray jiritaanka kooxaha xagjirka ah sida Al-Shabaab, kuwaas oo weerarro badan ka fuliyay Soomaaliya iyo gobolka oo dhan.
Sanadihii la soo dhaafay, waxaa jiray horumarro wanaagsan oo ka dhacay Soomaaliya, oo ay ka mid yihiin sameynta dowlad cusub 2012 iyo qaadashada dastuur cusub 2017. Si kastaba ha noqotee, waddanku wuxuu weli wajahayaa caqabado waaweyn, oo ay ku jiraan saboolnimo, xasillooni darro siyaasadeed, iyo rabshado joogto ah.
Madaxweynayaashii soo maray Soomaaliya 1960:
Aden Abdullah Cusmaan Daar ( 1960-1967 )
2. Abdirashid Ali Shermarke ( 1967-1969 )
3. Muxamed Siad Barre ( 1969-1991 )
4. Cali Mahdi Muxammad ( 1991-1997 )
5. Abdullahi Yusuf Ahmed ( Madaxweynaha ku meel gaarka ah, 2004-2008 )
6. Shariif Sheekh Axmed ( Madaxweynaha ku meel gaarka ah, 2009-2012 )
7. Xasan Sheekh Mohamud ( 2012-2017 )
8. Maxamed Abdullahi Maxamed "Farmajo" ( 2017-2021 )
Baaxada dhulka Soomaaliya
Soomaaliya waxay ku taalaa geeska Afrika, oo leh xeeb ku teedsan Badweynta Hindiya ilaa bari iyo Gacanka Aden dhanka woqooyi. Wadanku wuxuu daboolayaa qiyaastii 637,000 kiiloomitir oo laba jibbaaran, taasoo ka dhigaysa waxyar in ka yar gobolka Texas ee Mareykanka.
Cimillada dalka soomaaliya
.
Wabiyada mara dalka soomaaliya
Webiyada Jubba iyo Shabelle waa labada webi ee ugu waaweyn dalka, oo labaduba ku qulqulaya koonfurta ilaa Badweynta Hindiya. Soomaaliya sidoo kale waxay leedahay dekedo muhiim ah oo ay ku jiraan dekada Muqdisho, oo ah tan ugu weyn dalka.
Istiraatiiji ahaan soomaaliya
Meesha Soomaaliya ee isgoysyada Afrika iyo Bariga Dhexe waxay ka dhigtay xarun ganacsi oo muhiim ah taariikhda oo dhan. Dalku wuxuu kaloo leeyahay ilo dabiici ah oo muhiim ah, oo ay ku jiraan kaydinta saliida, gaaska dabiiciga ah, iyo macdanta sida uranium iyo macdanta birta. Si kastaba ha noqotee, khilaafka socda ee dalka ayaa adkeeyay in la horumariyo ilahaas.
Source:
(1) Somalia - Wikipedia. https://en.wikipedia.org/wiki/Somalia.
(2) Somalia | Election, President, News, Capital, & Economy. https://www.britannica.com/place/Somalia.
(3) History of Somalia - Wikipedia. https://en.wikipedia.org/wiki/History_of_Somalia.
(4) Geography of Somalia - Wikipedia. https://en.wikipedia.org/wiki/Geography_of_Somalia.