Gudcurka ayaa ka dhigaya maskaxdeena inay
si kala duwan u shaqeeyaan
.
Cabsida mugdiga waa nooc baahsan oo kusoo badatay adduunka. Qofka dhibaatadu ka soo gaartey aya mugdiga isu sawiraan in qof kale guriga ula joogo, waxyaabaha ku hareereysanna ay yihiin qaab cabsi leh.
Baarayaasha Australia waxay go’aansadeen inay si faahfaahsan ubaaraan arrintan, oo ay ku ogaadaan farsamo maskaxda ku jirta, oo sharxi kara falcelinta aan macquul ahayn ee dad badan oo mugdi ah. Way u cadahay cilmi baadheyaasha falanqaynta natiijooyinka MRI ee shaqeynaya ee 23 qof, oo ka dhacay xaaladaha iftiinka dhexdhexaadka ah (100 Lux), "10 Lux" oo hooseeya iyo wax ka yar Lux. Nalalka dhexdhexaadka ah waxay sababeen hoos u dhac ku yimid waxqabadka "jirka toy", kaas oo door muhiim ah ka ciyaara sameynta dareenka, gaar ahaan cabsida. Marka laga hadlayo iftiinka daciifka ah, waxay sababtay hoos u dhac yar oo ku yimid waxqabadka gobolkan marka loo eego iftiinka dhexdhexaadka ah. Marka la barbar dhigo xilligii mugdiga ahaa, markii laydhku dhexdhexaad ahaa ama daciif ahaa, "xiriirkii shaqeynayay" ee u dhaxeeyay amygdala iyo kilkilaha hore, ee la xiriira daaweynta jawaabta shucuurta ee qofka, ayaa kordhay. Taasi waa, iftiinka wanaagsan wuxuu caawiyaa in si caadiya loola dhaqmo shucuurta. Xitaa haddii qofku ku jiro xaalad argagax iyo jahwareer, maskaxdiisu waxay la falgashaa shucuurtaas iftiinka maalinta ka fiican kan mugdiga ah. Baarayaasha waxaay tilmaameen in malaayiin sano aysan dhaafi karin tan iyo markii la sameeyay isku-xirnaanta iyagoon ka tagin raad, sidaa darteed laga yaabee awoowayaasheen hore inay dhaxleen cabsida ugaadhsadeyaasha habeenkii. Sababtoo ah baqdintu waa jawaab celin difaac. Heerka iftiinka, iyo sidoo kale wareegga maalinta iyo habeenkii, waxay saameeyaan waxqabadka maskaxda. Baarayaasha waxay tilmaameen in cabsi-cuqdadeedka mugdiga ah laga gudbi karo iyadoo la xakameynayo heerka iftiinka. Tani waa macquul, maadaama laambad habeenkii loo isticmaali karo in lagu iftiimiyo geesaha mugdiga ah ee qolalka. Laakiin waxa ugu muhiimsan ayaa ah in natiijooyinka daraasaddan ay siisay cilmi-baarayaashu inay si fiican u fahmaan waxa ka dhacaya maskaxda marka laydhku daciif yahay. Saynisyahanadu waxay rumeysan yihiin in unugyada iftiinka xasaasiga ah ee ipRGC retina ay door muhiim ah ka ciyaaraan howlahan. Sababtoo ah waxay si toos ah ula falgashaa iftiinka waxayna u dirtaa calaamadaha qaybaha kala duwan ee maskaxda. Sidaa darteed, cilmi-baarayaashu waxay qorsheynayaan mustaqbalka inay bartaan xiriirka unugyadan maskaxda maskaxda, taas oo gacan ka geysan karta sameynta dariiqooyin cusub oo lagula dagaallamo cabsida aan rasmiga ahayn.